In gesprek met je stakeholders: wat is je impact nou écht?

20 januari 2022

Eerder in deze serie kon je lezen dat impact het kapitaal van je sociale onderneming is; kapitaal dat beschermd en versterkt wordt als je de principes van de Code toepast. Zo zorgt het vastleggen van je missie er niet alleen voor dat je fundamenteel de geloofwaardigheid van je impact bewaakt en versterkt; het biedt je ook een houvast om die impact te verbeteren. Maar welke rol speelt principe 2 daarbij: de dialoog met je stakeholders?

Impact ontstaat niet in een vacuüm: die wordt altijd door iets of iemand gemaakt én door iets of iemand ervaren. Er zijn dus altijd andere partijen betrokken bij de impact van een sociale onderneming, zoals mensen, organisaties of, wat abstracter, het milieu. Dit zijn je stakeholders – in goed Nederlands: je belanghebbenden. Zij merken op een of andere wijze, direct of indirect, een effect van jouw activiteiten.

Dat kan positief zijn, maar ook negatief. Zo kun je een positieve invloed hebben als je betekenisvol werk biedt aan iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar als je daarmee een ander met een vaste baan verdringt, heb je op die persoon weer een negatieve invloed.

Soms is het moeilijk in te schatten of je impact op iets of iemand positief of negatief is. In andere gevallen ligt dat misschien meer voor de hand, maar helemaal zeker weet je dat nooit: uiteindelijk zal alleen de betreffende stakeholder zélf – of een vertegenwoordiger daarvan – je werkelijk kunnen vertellen wat het effect is. Daarom heb je het perspectief van je stakeholders nodig om vast te stellen wat de omvang van jouw impact nou eigenlijk is.

Vergroten en versterken

Essentieel, want impact is het kapitaal van een sociale onderneming – dan wil je dus ook weten in hoeverre je in de min of in de plus staat. Maar het perspectief van je stakeholders levert meer op dan een plus- en min-rekening. Door hen te vragen naar je impact, krijg je zicht op wat je goed doet en waar verbetering mogelijk is. Dat biedt kansen om je impact te vergroten en te versterken.

Daarnaast is in gesprek gaan met je stakeholders de volgende stap om de geloofwaardigheid te creëren die zo van belang is voor de waarde van je impact: je hebt je al op papier verbonden aan je missie door die statutair vast te leggen, maar nu ga je je dat ook in de praktijk laten zien. Als je stakeholders én anderen merken dat je jouw missie niet alleen met de mond belijdt, maar je ook echt inzet om die te doen slagen, schep je meer vertrouwen dat je je daadwerkelijk aan je doelstellingen verbindt.

Overigens zal het voor veel stakeholders ook simpelweg interessant zijn om betrokken te worden bij wat je doet. Als zij de effecten merken van je activiteiten, is het voor hen prettig om daarin gehoord te worden – en wie weet kunnen jullie elkaar inspireren om op meer en andere manieren impact te maken.

Steen in het water

Kortom, genoeg redenen om met je stakeholders in gesprek te blijven. Maar wie zijn zij nou precies? Dat breng je in kaart met een stakeholderanalyse.

Als je wilt, kun je daarin ontzettend veel belanghebbenden opnemen. Maar impact maken lijkt een beetje op het gooien van een steen in het water: de meeste kracht zit daar waar de steen het wateroppervlak raakt. De rimpelingen die daardoor ontstaan worden weliswaar steeds groter, maar tegelijk neemt hun kracht steeds verder af – totdat die zo minuscuul zijn dat je de rimpelingen niet meer waar kunt nemen.

Zo werkt het ook met je impact. Je hebt direct invloed op een aantal stakeholders; denk aan mensen van wie je de persoonlijke situatie verandert, opdrachtgevers voor wie je een verschil maakt of concrete milieudoelstellingen die je bereikt. Dit zijn je primaire stakeholders; zij zitten op de plek waar de spreekwoordelijke steen het water raakt.

Daarnaast werkt je impact verder door. Als je bijvoorbeeld iemand vanuit een uitkering aan een betaalde baan helpt, heeft dat ook invloed op de naasten van die persoon: er valt voor hen een zorg weg, het huishoudbudget wordt wellicht wat ruimer en misschien worden ook problemen die samenvallen met werkloosheid voorkomen – denk aan psychische klachten of drankmisbruik. Verder bespaar je de gemeente, en daarmee de inwoners ervan, geld dat anders besteed zou worden aan een uitkering.

Zo bereikt de impact die je maakt, als een soort rimpeling in het water, meerdere stakeholders. Maar ook hier geldt dat de kracht afneemt naarmate de cirkel groter wordt. Wat is bijvoorbeeld nog de impact van één bespaarde uitkering op provinciaal, landelijk, Europees of globaal niveau?

Richt je bij het maken van je stakeholderanalyse dus vooral op de ‘rimpeling‘ die je nog duidelijk waar kunt nemen: de belanghebbenden die direct geraakt worden door je activiteiten, én de partijen daaromheen die indirect nog waarneembaar beïnvloed worden.

Structurele dialoog

Op basis van je analyse en de behoeften van je stakeholders, ga je structureel met hen in gesprek. Dat kan informeel, bijvoorbeeld met het organiseren van bijeenkomsten, sessies of tevredenheidsonderzoeken. Je kan de dialoog ook formeel organiseren: door stakeholders onderdeel te maken van je bedrijfsstructuur, bijvoorbeeld in een Raad van Advies of door een prioriteitsaandeel in een stichting onder te brengen. Je hoeft zeker niet te kiezen tussen informeel of formeel: beide vormen vullen elkaar aan.

Ideeën om je stakeholderanalyse vorm te geven vind je in het artikel ’Inspirerende voorbeelden van de stakeholderanalyse’. Om inspiratie op te doen hoe je de dialoog in de praktijk kunt organiseren, kun je kijken bij ondernemingen die in het Register zijn opgenomen, zoals A Beautiful Mess, Nelis Company of Makers Unite.

Door de resultaten van de dialoog mee te nemen in je beslissingen, creëer je meer draagvlak en kun je je activiteiten bijsturen; zo maak je niet alleen méér, maar ook effectiever impact. Kortom, een belangrijk principe om het kapitaal van je onderneming te beschermen en te versterken.

Meer weten over stakeholderanalyse en -dialoog? Neem dan het hulpmiddel stakeholderparticipatie door. Een sjabloon om de analyse en dialoog vorm te geven vind je hier.

Volgende keer bespreken we principe 3: het belang van een in overleg tot stand gekomen, afgewogen financieel beleid.

Voorbeeld van een stakeholderanalyse van A Beautiful Mess. 

Voorbeeld van een stakeholderanalyse van Nelis. 

Voorbeeld van een stakeholderanalyse van Vanhulley, waarbij de partijen op basis van belang en invloed zijn ingedeeld.