Opiniestuk: De nieuwe economie is er al
3 juni 2020
Het coronavirus maakt duidelijk waar onze eerste prioriteit ligt: bij onze gezondheid. Iedereen is bereid daartoe offers te brengen. Consequenties voor de economie doen ondertussen echter in toenemende mate pijn. De steunmaatregelen van het kabinet zullen niet kunnen voorkomen dat het voor veel ondernemers en hun medewerkers moeilijke tijden zijn en gaan worden.
Hoe de coronacrisis op termijn gaat doorwerken op onze economie is een vraag waarop we het antwoord (deels) zélf in de hand hebben. De ontwrichting van de economie dwingt om over nieuwe keuzes na te denken. Mede daarom vindt een maatschappelijk debat plaats over (de komst van) een duurzame, nieuwe economie. Wat in dit debat te vaak ontbreekt, is het gegeven dat de kiem van een nieuwe economie er al is. Sociaal ondernemers maken, in het hier en nu, díé nieuwe impact first economie.
In het verdienmodel van de sociaal ondernemer staat immers het creëren van maatschappelijke impact centraal. De focus van de sociaal ondernemer zit op het aanpakken van sociale, economische en duurzaamheidsvraagstukken middels een gezond en houdbaar verdienmodel. Op al deze vraagstukken zijn sociaal ondernemers koplopers: zíj maken de circulaire economie, een inclusieve arbeidsmarkt en eerlijke productieketens. De maatschappelijk impact die zij hiermee realiseren valt vaak niet terug te vinden in de winst-en-verliesrekening maar levert de samenleving veel op. Nederland kent inmiddels al zo’n 6.000 van dit type ondernemers, goed voor 75.000 banen en €35 miljard aan jaarlijkse omzet.
De EU en Nederlandse kabinetten hebben zich de afgelopen jaren gecommitteerd aan steun voor de infrastructuur voor sociale ondernemingen. In de doorontwikkeling van de nieuwe economie is het zaak om te investeren in deze koplopers van sociaal en duurzaam ondernemen en de transitie op weg naar sociaal ondernemerschap te versnellen. Daarom willen wij overheden oproepen om structureel impact-voorwaarden te verbinden aan inzet ten behoeve van ondernemers. Zowel bij (nieuwe) corona-steunmaatregelen als bij toekomstig beleid ten behoeve van ondernemers.
Zo zouden overbruggingsleningen bijvoorbeeld maatschappelijke doelstellingen moeten stimuleren, door ze goedkoper te maken of kwijt te schelden als (dergelijke) impact wordt gerealiseerd. Dit moedigt aan tot verduurzaming en/of internalisering van sociale opgaven (de Code Sociale Ondernemingen laat zien dat dit uitvoerbaar en toetsbaar is). Een ander voorbeeld betreft RVO die meer erkenning en support zou moeten willen geven aan het belang van sociale en maatschappelijke innovatie. Verder willen wij het kabinet vragen om de focus van Invest-NL te verbreden door financiering van transities op het gebied van zorg, het sociale domein en de circulaire economie mogelijk te maken. Daartoe zou de ondergrens van financiering verlaagd moeten worden én garantstelling van financiering door bijvoorbeeld impact-investeerders mogelijk moeten worden.
De coronacrisis vergroot de achterstanden in o.a. het sociale domein. Medewerkers die dankzij een inclusief arbeidsbeleid eindelijk weer een baan hadden, hangt ontslag boven het hoofd. Ondertussen blijven allerlei duurzaamheidsvraagstukken liggen. Als we echt willen versnellen naar een impact first economie dan zullen we sociaal ondernemers, koplopers van de nieuwe economie, juist in deze tijd een duwtje in de rug moeten geven. Overheden zouden daarom hun inkopers tevens moeten gaan stimuleren om voortaan in het inkoopbeleid maatschappelijke waardecreatie een centrale plek te geven: #buysocialjuistnu.
The difference between what we do and what we are capable of doing, would suffice to solve most of the world’s problems, aldus Gandhi. Daarom bepleiten wij impact first als nieuw guiding principle. Op die manier bouwen we met elkaar door aan de nieuwe economie, die er (deels) al is.
Bas van Abel (De Clique)
Sabine Biesheuvel (BlueCity)
Niels van Buren (Swink)
Merijn Everaarts (Dopper)
Alwyn de Jong & Josephine de Zwaan (Code Sociale Ondernemingen)
Hein Masseling (Specialisterren)
Youp Meek (Sheltersuit)
Wibe Smulders (Happy Tosti)
Guido van Staveren van Dijk (Moyee Coffee)
Sociale onderneming Sheltersuit produceert wind- en waterdichte jassen die getransformeerd kun worden tot slaapzak, staat voor het financieel zelfstandiger maken van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt én levert een bijdrage aan het verminderen van afvalstromen.
Moyee is opgericht om de koffieketen radicaal anders te organiseren. Zij doet dit aan de hand van de FairChain Principes. Doel is een keten waarin de waarde op een 100% transparante wordt verdeeld tussen alle betrokkenen in de keten.
Bij IT-onderneming Specialisterren hebben alle testprofessionals een vorm van autisme. De bedrijfsvoering sluit aan bij de talenten en capaciteiten van de medewerkers. Hun impact: de zekerheid van een vaste baan, hooggekwalificeerd en interessant werk en een eigen inkomen voor mensen met autisme.
